ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ - ਚੌਥੇ ਗੁਰੂ - ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ

 ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ - ਚੌਥੇ ਗੁਰੂ - ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ

ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ: 1534 ਈ

ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਸਥਾਨ: ਚੂਨਾ ਮੰਡੀ, ਲਾਹੌਰ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ।

ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਪਿਤਾ/ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਮ: ਹਰੀ ਦਾਸ ਜੀ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਇਆ ਜੀ / ਮਾਤਾ ਅਨੂਪ ਦੇਵੀ ਜੀ

ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਅਸਲੀ ਨਾਮ: ਜੇਠਾ ਜੀ (ਭਾਵ ਪਹਿਲਾ ਜਨਮਿਆ)

• ਸੱਤ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਨਾਨੀ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਬਾਸਰਕੇ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ।
• 12 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਭਾਈ ਜੇਠਾ ਜੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਤੀਜੇ ਗੁਰੂ, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਨੂੰ ਮਿਲੇ
• ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਭਾਈ ਜੇਠਾ ਜੀ ਨੇ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤੀ।
• ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ: ਬੀਬੀ ਭਾਨੀ ਜੀ (ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਛੋਟੀ ਪੁੱਤਰੀ)
• ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਬੱਚੇ: ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਚੰਦ ਜੀ, ਮਹਾਦੇਵ ਜੀ, ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ।
• ਗੁਰੂ ਗੱਦੀ: ਸੰਨ 1574 ਵਿੱਚ, (ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਮਰ 40 ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ)
• ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਭਾਈ ਜੇਠਾ ਦਾ ਨਾਂ ਬਦਲ ਕੇ ‘ਰਾਮ ਦਾਸ’ (ਰੱਬ ਦਾ ਸੇਵਕ) ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਚੌਥੇ ਗੁਰੂ, ‘ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ” ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ।
• ਉਸਨੇ 52 ਵਪਾਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ‘ਰਾਮਦਾਸਪੁਰ’, ‘ਗੁਰੂ ਕਾ ਚੱਕ’ ਨਾਮ ਦੀ ਨਗਰੀ ਬਣਾਈ, ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ‘ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ' ਨਾਮ ਦਾ ਪਵਿੱਤਰ ਸ਼ਹਿਰ ਬਣ ਗਿਆ।
• ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਇੱਥੇ 'ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਰੋਵਰ ਦੀ ਉਸਾਰੀ 1577 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ‘ਮਸੰਦ ਪ੍ਰਥਾ’ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ (ਜਿਸ ਦੇ ਮੁਖੀ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਸੀ), ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸਮਰਥਨ ਅਤੇ ਫੈਲਾਉਣਾ ਸੀ। 

ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ:

• ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ 638 (679 according to PSEB) ਪਵਿੱਤਰ ਭਜਨ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ 30 (29 according to PSEB) ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਗਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ,
• ‘4 ਲਾਵਾ’ ਦੀ ਰਚਨਾ ਵੀ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਵਿਆਹ ਦੇ ਦਿਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਘੋੜੀਆਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਵੀ ਕੀਤੀ ਸੀ।

ਸਮਕਾਲੀ ਮੁਗਲ: ਅਕਬਰ

ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਜੋਤੀ ਜੋਤ ਸਮਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਅਗਲੇ ਗੁਰੂ - ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਵਜੋਂ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਸੀ।

ਜੋਤੀ ਜੋਤ: ਸਤੰਬਰ 1581 ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਸਾਹਿਬ, ਸਥਾਪਿਤ ਸ਼ਹਿਰ ਰਾਮਦਾਸਪੁਰ ਤੋਂ ਵਖਰੇ ਸਥਾਨ ਤੇ।